Кирилл Туровский

23 Апр
Posted on Author admin

Кирилл Туровский (1130, г. Туров Житковичского р-на Гомел. обл. — около 1182, там же), белорусский и восточнославянский церковный деятель, писатель, проповедник.

Биография:

Получил классическое для того времени образование. Был послушником в монастыре, с 1161 года туровский епископ. Занимался обустройством епархии, политической и литературной деятельностью. Изучал греческий язык и византийскую литературу. Став туровским епископом, прославился как автор ораторской прозы, проповедник, главная забота которого — духовность соотечественников согласно этических и эстетических идеалов эпохи.

Автор проповедей, молитв, слов-поучений, притчей (сохранилось около 70 произведений), связанных с библейскими сюжетами и отражающих высокие идеалы духовности, доброты и моральной чистоты. Его учения включены в антологии лучших образцов ораторского искусства.

В 1984 году православной церковью включен в Собор белорусских святых.

В Турове на Замковой горе установлен величественный памятник. В 1993 г. в Гомеле создано общество Кирилла Туровского.

Работы автора (библиография):

  1. Творения святого отца нашего Кирилла епископа Туровского. — Киев, 1880.
  2. Слова святога Кірылы аб кніжным чытанні і навуцы // Спадчына. — 1990. — № 2. — С. 32 — 33.
  3. Слова ў Вялікдзень: урывак. Пахвала Ефрасінні Полацкай // Анталогія беларускай паэзіі. У 3 т. Т. 1. — Мн., 1993. — С. 32 — 35.
  4. Канон покаянен… Поучение… Поучение на Пянтикостии… Слово о премудрости // Шляхам гадоў. Гісторыка-літаратурны зборнік. — Мн., 1994. — С. 167 — 177.
  5. Слово о премудрости (притча) // Крыніца. — 1994. — № 1 (7).
  6. Слова ў надзелю Святога Фамы // Крыніца. — 1994. — № 1 (7).
  7. Избранные произведения: Вып. 1. — Гомель, 1997.
  8. Творения поучительные святого Кирилла, епископа Туровского: Памятник литературы ХІІ столения. — Переизд. 1880 г. — Мн.: Рупис, 2002.

Об авторе (библиография):

  1. Абабурка, М. Ці быў Кірыла Тураўскі аўтарам «Слова…»? / М. Абабурка // Крыніца. — 1994. — № 10. — С. 18 — 21; Літаратура і мастацтва. — 1994. — 11 сак. — С. 14 — 15.
  2. Абраменко, М. Е. Кирилл Туровский: Проблема авторства «Слова о полку Игореве» / М. Е. Абраменко. — Гомель, 1997.
  3. Агуновіч, Э. Кірыла Тураўскі — найбольш верагодны аўтар «Слова аб паходзе Ігаравым» / Э. Агуновіч // Голас Радзімы. — 2004. — 19 жніўня. — С. 6 — 7.
  4. Антонава, Т. Тураўскае Евангелле вяртаецца на родную зямлю / Т. Антонава // Звязда. — 1995. — 15 чэрв.
  5. Асвета і пісьменнасць Тураўскай і Наваградскай зямель // Асвета і педагагічная думка ў Беларусі са старажытных часоў да 1917 г. — Мн., 1985. — С. 25 — 32.
  6. Баадзяж, М. Кірыла Тураўскі / М. Баадзяж // Праз смугу ствгоддзяў. — Мн., 1993. — С. 35 — 38.
  7. Біруковіч, К. Прыгажосць слова / К. Біруковіч // Ленінскі сцяг. — 1994. — 31 жніўня; Гомельская праўда. — 1994. — 19 жніўня.
  8. Біруковіч, К. Сувязь часоў: Ад Кірылы Тураўскага да Пушкіна і Румянцава / К. Біруковіч // Гомельскія ведамасці. — 1994. — 25 сакавіка. — С. 8.
  9. Болбас, В. С. Нравственно-просветительские идеи К. Туровского / В. С. Болбас // Педагогика. — 1999. — № 4. — С. 91 — 95.
  10. Быков, В. Просветитель земель Славянских / В. Быков // Славянский набат. — 1998. — 26 марта. — 1 апреля.
  11. Вяртанне «Тураўскага Евангелля» // Літаратура і мастацтва. — 1995. — 23 чэрвеня.
  12. Галко, В. Кірыла Тураўскі і яго спадчына / В. Галко // Беларускі гістарычны часопіс. — 1993. — № 3. — С. 29 — 34.
  13. Гаўрыловіч, У. Зямля дрыгавічоў / У. Гаўрыловіч // Новае Палессе. — 2004. — 28 лют. — С. 5.
  14. Геній часу свайго // Новае Палессе. — 2005. — 15 — 21 верас. — С. 4.
  15. Гісторыя беларускай дакастрычніцкай літаратуры. Т. 1. — Мн., 1968. — С. 82 — 85.
  16. Глухов, А. Г. Русский златоуст / А. Г. Глухов // Библиография. — 1997. — № 3. — С. 92 — 98.
  17. Глушакоў, У. Тураускі Златавуст / У. Глушакоў // Чырвоная змена. — 1999. — 30 чэрвеня.
  18. Громов, М. Н. Русская философская мысль Х — ХVII веков. — М., 1990. — С. 75 — 80.
  19. Грунтов, П. Приватизации не пдлежит: В чем современно для нас духовное наследие епископа Кирилла Туровского / П. Грунтов // Рэспубліка. — 2000. — 25 лют.
  20. Грыневіч, В. Пасхальныя матывы ў творах св. К. Тураўскага / В. Грыневіч // Праваслаўе. — 1997. — № 5. — С. 84 — 97.
  21. Гуманистическое и христианско-духовное содержание наследия Кирилла Туровского: Материалы межрегиональной научной конференции (Гомель, 10 — 11 мая 2000 г.). — Гомель, 2000.
  22. Далідовіч, Г. Наша гісторыя: ідэі, падзеі, асобы. Кірыла Тураўскі — 875 гадоў / Генрых Далідовіч // Краязнаўчая газета. — 2005. — № 5 (лют.). — С. 4.
  23. Даніліна, М. Творчая спадчына Кірылы Тураўскага / М. Даніліна // Народная асвета. — 2001. — № 2. — С. 31 — 35.
  24. Дуброўскі, А. Святое пісьмо ў казаннях Кірылы Тураўскага / А. Дуброўскі // Першацвет. — 1995. — № 11. — С. 106 — 115.
  25. Егорова, О. К Кирилле Туровскому в Туров… / О. Егорова // Народная газета. — 2004. — 15 мая.
  26. Еремин, И. П. Литературное наследие Кирилла Туровского / И. П. Еремин // Труды Отдела древнерусской литературы. — 1955. — № 11; 1956. — № 12; 1957. — № 13; 1958. — № 15.
  27. Еремин, И. П. Ораторское искусство Кирилла Туровского / И. П. Еремин // Труды Отдела древнерусской литературы. — 1962. — т. 18.
  28. Ермаков, Н. Кирилл Туровский подал знак / Н. Ермаков // Белорусская нива. — 2003. — 30 мая.
  29. Журбін, І. Кірыла Тураўскі — доўгі шлях дамоў / І. Журбін // Гомельская праўда. — 1993. — 19 студз.
  30. Журбин, И. Подвижник славянской цивилизации / И. Журбин // Гомельская праўда. — 2000. — 29 красавіка.
  31. Жыціе і жыцце свяціцеля Кірыла, епіскапа Тураўскага // Мельнікаў, А. А. З неапублікаванай спадчыны / А. А. Мельнікаў. — Мн.: Чатыры чвэрці, 2005. — С. 316 — 380.
  32. Зайцева, З. Туровский Златоуст / З. Зайцева // Ярмарка. — 1994. — № 10. — С. 16.
  33. Залатавуст з Турава // Марціновіч, А. Зерне да зерня / А. Марціновіч. — Мн.: Юнацтва, 1996. — С. 44 — 54.
  34. Златоуст, паче всех воссиявший нам на Руси… / Гомельская праўда. — 1996. — 22 октября.
  35. Зотаў, Б. Хто ен, аутар «Слова пра паход Ігаравы»? / Б. Зотаў // Беларуская мова і літаратура ў школе. — 1990. — № 6. — С. 66 — 71.
  36. Зотов, Б. И. «Бесовская песня» Кирилла Туровского? / Б. И. Зотов // Вопросы истории. — 1990. — № 7. — С. 189 — 191.
  37. Зотов, Б. Кто он, автор «Слова о полку Игореве»? / Б. Зотов // Вопросы истории. — 1989. — № 1. — С. 118 — 124.
  38. Іоў, А. Турава-Пінскае княства ў Х — ХІІ ст. / А. Іоў // Беларускі гістарычны часопіс. — 1993. — № 3. — С. 13 — 15.
  39. Казаков, Н. Великий подвижник европейской цивилизации / Н. Казаков // Во славу Родины. — 2000. — 23 мая.
  40. Казаков, Н. Славянский подвижник Кирилл Туровский / Н. Казаков // Гомельская праўда. — 2000. — 11 мая.
  41. Казлова, І. Тураўскае Евангелле есць і ў Вільнюсе і ў Мінску / І. Казлова // Голас Радзімы. — 2004. — 16 верас. — С. 13.
  42. Калайдович, К. Памятники российской словесности ХІІ в. — М., 1821.
  43. Каліна, Л. Ен занатаваў свой вобраз у кнігах / Л. Каліна // Гомельская праўда. — 2004. — 4 верас.
  44. Кан, М. Тураўшчыне — адраджэнне / М. Кан // Гомельская праўда. — 1990. — 29 мая.
  45. Кирилл Туровский // Белорусская ССР: Краткая эн-циклопедия. В 5-и т. Т. 5. Биографический справочник / Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) [и др.]. — Мн.: Бел. Сов. Энциклопедия, 1981. — C. 285.
  46. Кирилл Туровский: [Произведения] // Замалеев, А. В. Мыслители Киевской Руси / А. В. Замалеев. — Киев, 1987. — С. 142 — 147.
  47. Кирилл Туровский и наше время: Сборник материалов к 10-летию Общества Кирилла Туровского / Отв. ред. В. И. Коваль. — Гомель: УО «ГГУ им. Ф. Скорины», 2003.
  48. Кірыла Тураўскі // Беларуская Савецкая Энцыклапедыя. Т. 5: Зуйкі — Кішы. — Мн.: Бел. Сав. Энцыкл. — Мн., 1972. — С. 593 — 594.
  49. Кірыла Тураўскі // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — С. 285 — 286.
  50. Кірыла Тураўскі // Беларусь: Энцыкл. Даведнік / Беларус. Энцыкл.; Рэд. калегія: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 386.
  51. Кірыла Тураўскі: Бібліяграфічны паказальнік. — Гомель, 1996.
  52. Кірыла Тураўскі. Літаратура аб жыцці і творчасці // Новыя кнігі Беларусі. — 1994. — № 1. — С. 28 — 30.
  53. Кірыла Тураўскі // Мысліцелі і асветнікі Беларусі: Энцыкл. даведнік / Беларус. Энцыкл.; Гал. рэд. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 23 — 29; 626 — 628.
  54. Кірыла Тураўскі // Народная воля. — 1997. — 26 жніўня.
  55. Кірыла Тураўскі // Памяць: Гіст. — дакум. хроніка Жыткавіц. р-на / Рэд. — укл. В. Р. Феранц. — Мн.: Ураджай, 1994. — С. 75 — 103.
  56. Кірыла Тураўскі // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 4. Кадэты — Ляшчэня / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1997. — С. 183.
  57. Кірыла Тураўскі // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5-і т. Т. 3. Карчма — Найгрыш / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986. — С. 55 — 56.
  58. Кірыла Тураўскі прыйшоў у БДУ // Наша слова. — 2001. — 14 лістапада.
  59. Кляўчэня, А. Ля вытокаў беларускай культуры / А. Кляўчэня // Полымя. — 1990. — № 12. — С. 197 — 201.
  60. Кляўчэня, А. Невычэрпная спадчына / А. Кляўчэня // Літаратура і мастацтва. — 1993. — 1 кастр. — С. 6.
  61. Кожинова, А. А. Тексты Кирилла Туровского: Образ мира и семантика / А. А. Кожинова. — Мн., 1999.
  62. Кожынава, А. А. Ідэя святла ў вобразнай сістэме малітваў Кірылы Тураўскага / А. А. Кожынава // Веснік БДУ. Сер. 4. — 1994. — № 1. — С. 21 — 24.
  63. Куземка, В. Вяртанне да вытокаў / В. Куземка // Гомельская праўда. — 1990. — 31 мая.
  64. Лабынцаў, Ю. Захавальнікі пісанняў Кірылы Тураўскага / Ю. Лабынцаў // Голас Радзімы. — 2004. — 16 верас. — С. 12.
  65. Лабынцаў, Ю. «Напой росою благодати…» / Ю. Лабынцаў. — Мн., 1992.
  66. Лабынцев, Ю. А. Воссиявший нам на Руси / Ю. А. Лабынцев. — Гомель, 1996.
  67. Лабынцев, Ю. Ставшие ее частью. Коллекции русских библиофилов в главной книжной сокровищнице страны / Ю. Лабынцев. — М.: Книга, 1990. — С. 76 — 78.
  68. Лаврецкий, Г. А. Кирилл Туровский и храмовая символика / Г. А. Лаврецкий // Мельнікаў, А. А. З неапублікаванай спадчыны / А. А. Мельнікаў. — Мн.: Чатыры чвэрці, 2005. — С. 528 — 533.
  69. Ларыенаў, А. У памяць Кірылы Тураўскага / А. Ларыенаў // Новае Палессе. — 1994. — 25 мая.
  70. Лісіцкі, А. З тураўскага падмурка / А. Лісіцкі // Гомельская праўда. — 1994. — 16 жніўня.
  71. Лісіцкі, А. Помніць запаветы продкаў / А. Лісіцкі // Гомельская праўда. — 1994. — 9 снеж.
  72. Лісіцкі, А. У памяць Кірылы Тураўскага / А. Лісіцкі // Гомельская праўда. — 1994. — 17 мая.
  73. Лісіцкі, А. Узыходзіць зорка асветніка / А. Лісіцкі // Гомельская праўда. — 1994. — 26 сакавіка.
  74. Літаратура пра К. Тураўскага // Беларуская мова і літаратура ў школе. — 1990. — № 6. — С. 70.
  75. Лойка, А. Кірыл Тураўскі / А. Лойка // Крыніца. — 1994. — № 7. — С. 2 — 28.
  76. Лукша, В. Казанні Кірылы Тураўскага / В. Лукша // Літаратура і мастацтва. — 2004. — 3 верас. — С. 7.
  77. Лысенка, П. Меркаваная выява святога Кірылы Тураўскага / П. Лысенка // Тураў. Тураўскае Евангелле / Рэд. — укл. М. Г. Нікіцін. — Мн.: БелЭн, 2004. — С. 155 — 157.
  78. Ляшук, В. З гісторыі красамоўства на Беларусі / В. Ляшук // Наша слова. — 1995. — № 50. — С. 6.
  79. Ляўшун, Л. В. Малітаслоўная творчасць Кірыла Тураўскага: да праблемы суадносін катэгорый жанру і творчага метаду / Л. В. Ляўшун // Мельнікаў, А. А. З неапублікаванай спадчыны / А. А. Мельнікаў. — Мн.: Чатыры чвэрці, 2005. — С. 508 — 521.
  80. Ляўшун, Л. Творчая спадчына Кірылы Тураўскага / Любоў Ляўшун // Тураў. Тураўскае Евангелле / Рэд. — укл. М. Г. Нікіцін. — Мн.: БелЭн, 2004. — С. 149 — 154.
  81. Майхровіч, С. Кірыла Тураўскі / С. Майхровіч // Полымя. — 1970. — № 10. — С. 186 — 191.
  82. Маліноўскі, М. Кірыла Тураўскі / М. Маліноўскі // Во славу Родины. — 1993. — 22 дек.
  83. Малітвы свяціцеля Кірыла, епіскапа Тураўскага. Помнік літаратуры ХІІ стагоддзя. Узнаўленне з выдання 1880 году / Уклад., пасляслоўе М. А. Саскевіча. — Тураў — Мінск: РУП «РУПИС», 2001.
  84. Малітоўная паэзія Кірыла Тураўскага. — Мн., 1992.
  85. Мароз, У. Кірыла Тураўскі / У. Мароз // Звязда. — 1990. — 24 мая.
  86. Марціновіч, А. Златавуст з Турава / А. Марціновіч // Беларуская мінуўшчына. — 1993. — № 3 — 4. — С. 15 — 17.
  87. Марціновіч, А. Златавуст з Турава / Алесь Марціновіч. — Мн.: Юнацтва, 2000.
  88. Марціновіч, А. Залатавуст з Турава, альбо Якая яна, Тураўшчына / А. Марціновіч // Бярозка. — 2000. — № 2. — С. 8 — 13.
  89. Марчук, Г. Кірыла Тураўскі / Г. Марчук // Настаўніцкая газета. — 1999. — 16 снежня.
  90. Мельнікаў, А. З творчай спадчыны Кірыла Златавуста / А. Мельнікаў // Шляхам гадоў. — Мн., 1994. — С. 164 — 166.
  91. Мельнiкаў, А. А. Кiрыл, епiскап Тураўскi: Жыцце. Спадчына. Светапогляд / А. А. Мельнікаў. — Мн.: Беларуская навука, 1997.
  92. Мельнікаў, А. Святы Кірыл Тураўскі / А. Мельнікаў // Царкоўнае слова. — 1993. — № 11. — С. 11.
  93. Мельнікаў, А. Шлях немаркотны / А. Мельнікаў // Беларусь. — 1992. — № 3. — С. 8.
  94. Мельников, А. А. Путь не печален: Исторические свидетельства о святости Белой Руси. — Мн., 1992.
  95. Мікута, В. І. Да пытання культурнай спадчыны Кірылы Тураўскага // В. І. Мікута // Помнікі культуры: Новыя адкрыцці. — Мн., 1985. — С. 142 — 147.
  96. Мікута, В. Кірыла Тураўскі / В. Мікута // Настаўніцкая газета. — 1989. — 26 крас.
  97. Мітрапаліт Філарэт: «Царкве даверана сэрца народа» / Мітрапаліт Філарэт; гутарку запісаў І. Свірын // Культура. — 2004. — 4 — 10 верас. — С. 7.
  98. Мороз, В. Златоуст, паче всех воссиявший / В. Мороз // Из тьмы веков светлеющие лики. — Мн., 1994. — С. 15 — 27.
  99. Московкина, Е. В. Корни земли Туровской / Е. В. Московкина. — Мозырь: РИФ «Белый ветер», 1997.
  100. Надсон, А. Кірыл Тураўскі / А. Надсон // Крыніца. — 1994. — № 1 (7).
  101. Наско, М. Кірыла Тураўскі: [Верш] / М. Наско // Новае Палессе. — 2004. — 14 студзеня. — С. 3.
  102. Наследие Кирилла Туровского и современная общественно-культурная жизнь: Материалы научной конференции. — Гомель, 1994.
  103. Памяць святога айца нашага Кірыла, епіскапа Тураўскага // Кніга жыцій і хаджэнняў. — Мн., 1994. — С. 64 — 65.
  104. Панізнік, С. Колля роздуму Кірылы Тураўскага / С. Панізнік // Літаратура і мастацтва. — 2004. — 3 верас. — С. 7.
  105. Паўлавец, Д. «Златоуст, паче всех воссиявший» / Д. Паўлавец // Гомельская праўда. — 1990. — 19 мая.
  106. Першыя пісьменнікі // Гарэцкі, М. Гісторыя беларускае літаратуры / М. Гарэцкі. — Мн., 1992. — С. 96 — 99.
  107. Пратасеня, І. У памяці стагоддзяў / І. Пратасеня // Літаратура і мастацтва. — 1980. — 15 жніўня.
  108. Рогачевская, Е. Б. Новые списки молитв Кирилла Туровского / Е. Б. Рогачевская // Мельнікаў, А. А. З неапублікаванай спадчыны / А. А. Мельнікаў. — Мн.: Чатыры чвэрці, 2005. — С. 521 — 528.
  109. Савельев, Л. Записки по русской философии. Св. Кирилл Туровский / Леонтий Савельев // Тураўшчына: Мінулае, сучаснасць, будучыня. Вып. 3 / НАН Беларусі. Ін-т гісторыі; Грамад. аб’яднанне «Тураўс. навук.- асвет. т-ва» / Рэдкал.: П. Ф. Лысенка (гал. рэд.) — Тураў — Мн.: Бел. навука, 2004. — С. 159 — 161.
  110. Саверчанка, І. Кірыла Тураўскі / І. Саверчанка // Роднае слова. — 2001. — № 8. — С. 43 — 47.
  111. Самахвалаў, І. Святло яго душы / І. Самахвалаў // Петрыкаўскія навіны. — 2004. — 21 ліпеня.
  112. Саскевіч, М. Слова пра храм святога Кірыла / М. Саскевіч // Беларуская думка. — 1997. — № 1. — С. 160 — 165.
  113. Святитель Кирилл, епископ Туровский // Гаспадыня. — № 5. — С. 23.
  114. Сіпакоў, Я. Нашы свтыя / Я. Сіпакоў // Беларусь. — 2004. — № 4. — С. 4 — 6.
  115. Скачынскі, С. Калі нараджаюцца геніі / С. Скачынскі // Голас Веткаўшчыны. — 2001. — 18 жніўня.
  116. Слыннаму асветніку // Літаратура і мастацтва. — 1996. — 26 красавіка.
  117. Сухомлинов, М. Н. О соч. К. Туровского / М. Н. Сухомлинов // Рукописи графа А. С. Уварова. Т. 2. Памятники словесности. В. 1. — СПб., 1858.
  118. Сяліцкі, В. Кірыла Тураўскі і сучаснасць / Валерый Сяліцкі // Тураў. Тураўскае Евангелле / Рэд. — укл. М. Г. Нікіцін. — Мн.: БелЭн, 2004. — С. 136 — 148; Навае Палессе. — 2005. — 15 — 21 верас. — С. 5.
  119. Тарасаў, К. Памяць пра легенды. Постаці беларускай мінуўшчыны / К. Тарасаў. — Мн., 1990. — С. 21 — 22.
  120. Терский, И. «Златоуст, паче всех воссиявший» / И. Терский // Гомельская праўда. — 1995. — 20 крас.
  121. Тут бываў Кірыла Тураўскі // Гомельская праўда. — 1994. — 6 жніўня.
  122. Феранц, В. Зорка Кірылы Тураўскага / В. Феранц // Рэспубліка. — 1993. — 27 жніўня.
  123. Хрэстаматыя па старажытнай беларускай літаратуры. — Мн., 1959.
  124. Шынкевіч, А. Святыя зямлі Беларускай. Свяціцель Кірыл, епіскап Тураўскі (+ 1183 г.) / А. Шынкевіч // Вестник Белорусского экзархата. — 1990. — № 1. — С. 34 — 36.
  125. Яскевіч, А. Запаветы свяціцеля / А. Яскевіч // Культура. — 2004. — 4 — 10 верас. — С. 13.
  126. Яскевіч, А. «Златоуст, паче всех воссиявший…» / А. Яскевіч // Літаратура і мастацтва. — 2002. — 30 жніўня.
  127. Яскевіч, А. «Затоуст, паче всех воссиявший нам на Руси…» / А. Яскевіч // Настаўніцкая газета. — 2002. — 22 чэрвеня.
  128. Ждановіч, І. Нашчадкі зямлі Баянавай / Іван Ждановіч // Голас Радзімы. — 2018. — 24 мая. — С. 3.
  129. Кицура, А. В Турове отметили день памяти славянского Златоуста /  Александр Кицура // Новае Палессе. – 2019. – 15 мая. – С. 1–2.
  130. Ждановіч, І. Нашчадкі зямлі Баянавай / Іван Ждановіч // Голас Радзімы. — 2018. — 24 мая. — С. 3.
  131. Кицура, А. В Турове отметили день памяти славянского Златоуста /  Александр Кицура // Новае Палессе. – 2019. – 15 мая. – С. 1–2.