Цвирко Виталий Константинович (14.2.1913, д. Радеево Буда-Кошелевского р-на Гомел. обл. — 11.6.1993, г. Минск), белорусский живописец, педагог. Народный художник БССР (1963). Член Союза художников Беларуси (1946).
Биография:
Окончил Витебский художественный техникум (1932) и Московский художественный институт им. В. Сурикова (1942, пед. Г. Ражский). Преподаватель Минского художественного училища (1947-1952)
с 1952 г. — Белорусского театрально-художественного института (в 1958-1962 гг. ректор).
Работал в разных жанрах станковой живописи. В первых значительных работах («Пленных ведут»,1945, «Непокорённые»,1947) пока-зал героизм и мужество советского народа в годы Великой Отечественной войны. Главное в творчестве Цвирко — пейзаж. Наиболее известные среди них: «Март» (1947), «Белорусский пейзаж», «Полдень» (1956), «Вечер в деревне» (1959), триптих «На земле белорусской» («Весна», «Лето», «Осень», 1961), «Большая вода» (1965), «Пески» (1966), серия пейзажей «На земле белорусской» (Государственная премия БССР 1967) и др. Работы объединены чувством любви к Родине, к поэтической природе Белоруссии. Выразительные композиционные решения, эмоциональный колорит, лаконизм и точность художественного языка придают пейзажам Цвирко неповторимое своеобразие.
В 1961-1967 гг. Цвирко — секретарь правления Союза художников СССР, в 1962-1963 гг. председатель Союза художников БССР.
Награжден орденом Трудового Красного Знамени, медалями.
В Государственном художественном музее БССР 70 работ художника.
Библиография:
- Анисимова Т. Щёдрый талант // Мозыр. неделя. — 1998. — 20 янв.
- Б.К. Аналагаў у гісторыі не мае // Культура. — 2003. — 1-7 сак. — № 9. — С. 8.
- Быць жывапісцам — боскі дар // ЛіМ. — 2003. — 14 лют. — С. 13.
- Заславская О. В. К. Цвирко. — М., 1960.
- Клыга А. Музыка цвета // Гомел. праўда. — 2003. — 27 дек. — С. 5.
- Клыга А. Народный художник из Радеево // 100%. — 2004. — 13 мая. — С. 17.
- Крепак Б. Виталий Цвирко. — Мн., 1985.
- Крепак Б. Времена года Виталия Цвирко // Сел. газ. — 1982. — 1 сент.
- Кукушкіна Н. Зачараваны прыродай // Мастацтва. — 2003. — № 12. — С. 26 — 29.
- Мішын М. Мастак вялікага таленту // Авангард. — 1978. — 18 лют.
- Певень А. Душа, укладзеная ў мастацтва // Авангард. — 1998. — 18 лют.
- Цвiрка Вiталь Канстанцiнавiч // Беларуская Cавецкая энцыклапедыя: У 12 т. Т. 11: Футбол — Яя. Дадатак / Рэдкал.: П. У. Броўка ( гал.рэд.) і інш. — Мн.: Бел. Сав. энцыкл., 1974.- С. 97 — 98.
- Цвірка Віталь Канстанцінавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — С. 93 — 94.
- Цвірка Віталь Канстанцінавіч // Беларусь: Энцыкл. даведнік / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Б. І. Сачанка ( гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 747.
- Цвірка Віталь Канстанцінавіч: Імі ганарацца землякі // Памяць: Гіст. — дакум. хроніка Буда -Кашалёўскага раёна. У 2 кн. Кн. 2-я. — Мн.: БЕЛТА, 2002. — С. 418.
- Цвірка Віталь Канстанцінавіч // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5 т. Т. 5. Скамарохі — Яшчур / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал.рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1987. — С. 468.
- Цвирко Виталий Константинович // Белорусская ССР: Краткая энциклопедия. В 5-и т. Т. 5. Биографический справочник / Редкол.: И. П. Шамякин ( гл. ред.) и др. — Мн.: Бел. Сов. Энцикл.,1981. — С. 664.
- Цвирко Виталий Константинович // Художники Советской Беларуси. — Мн.: Беларусь, 1976. — С. 362.
- Фатыхава, Г. Дом для нашага класічнага пейзажа / Галіна Фатыхава // Літаратура і мастацтва. – 2005. – 18 лістапада. – С.11.
- Шаранговіч, Н. Нароўні з голасам прыроды : [Першы фестываль пейзажа, прысвечаны Віталю Цвірко] / Н. Шаранговіч // Культура. – 2005. – 17-20 верасня. – С.7.
- Климков, Д. Во славу родного края / Д. Климков // АВАНГАРД. — 2006. — 22 сак. — С. 4
- Шаранговіч, Н. Чараўнік дый годзе… / Наталля Шаранговіч // МАСТАЦТВА. — 2006. — № 5. — С. 22-23.
- Михайлова, М. Природу нужно слушать сердцем: [о творчестве Виталия Константиновича Цвирко] / Мария Михайлова // Директор. – 2009. – № 12. – С. 98-99.
- Бадак, А. Виталий Цвирко (1913–1993) : [фото] / А. Бадак // Нёман. – 2010. – № 3. – Вторая страница обложки.
- Вайцахоўская, В. У. 100 гадоў з дня нараджэння Віталя Цвіркі : [беларускі пейзажыст 20-га стагоддзя, ураджэнец вёскі Радзеева Буда-Кашалёўскага райёна] / В. У. Вайцахоўская // Наша слова. – 2013. – 13 лютага. – С. 5.
- Да 100-годдзя з дня нараджэння Віталя Цвіркі “Белпошта” выпусціла мастацкі канверт // Наша слова. – 2013. – 13 лютага. – С. 5.
- Крэпак, Б. Хіба зноў “міраж Цвіркі”?: [у Палацы мастацтва адчынілася выстаўка карцін мастака Віталя Цвіркі] / Барыс Крэпак // Культура. – 2013. – 7 верасня. – С. 9.
- Налівайка, Л. Ад Прыпяці да Нёмана : [да 100-годдзя з дня нараджэння народнага мастака Беларусі Віталя Цвіркі] / Людміла Налівайка // Роднае слова. – 2013. — № 2. – С. 84-87.
- Сяліцкая, Н. Майстар эпічных палотнаў : [народнаму мастаку БССР, уражэнцу Рагачоўскага раёна Віталю Цвірку – 100 гадоў] / Наталля Сяліцкая // Літаратура і мастацтва. – 2013. – 1 лютага. – С. 14.
- Чэмер, М. Віталь Цвірка – 100 : [100 гадоў з дня нараджэння народнага мастака БССР Віталя Цвіркі] / Мікола Чэмер // Настаўніцкая газета. – 2013. – 16 лютага. – С. 22.
- Шымук, Т. Палац імя Віталя Цвіркі: [Палацу мастацтваў у Мінску прысвоена імя народнага мастака БССР Віталя Цвіркі] / Таццяна Шымук // Літаратура і мастацтва. – 2013. – 13 верасня. – С. 13.
- Васілеўскі, П. Віталь Цвірка / Пётра Васілеўскі // Культура. — 2018. — 6 студзеня. — С. 10.
- Вежновец, Р. Краски как черты лица / Роман Вежновец // Авангард. — 2018. — 17 лютага. — С. 7.