Талаш Василий Исакович

5 Сен

Талаш Василий Исакович (25.12.1844, д. Новоселки Петриковского р-на Гомел. обл. — 23.8.1946, там же), народный герой, участник партизанского движения в Белоруссии в годы гражданской войны (1918–1920) и Великой Отечественной войны. 

Биография:

Жил в д. Новоселки Мозырского уезда (сейчас Петриковский р-н). В 1919 г. во время оккупации уезда польскими войсками был разведчиком 417-го полка Красной Армии, организовал и возглавил партизанский отряд (300 чел.), который выбил врага из Новоселок и захватил большие трофеи (оружие, боеприпасы, продукты питания).

После гражданской войны был председателем Новоселковского сельского Совета. В годы Великой Отечественной войны помогал партизанам, за что был арестован оккупантами и заключен в тюрьму.

После быстрого освобождения сотрудничал с Минским подпольным обкомом КП(б)Б. В 1943 г. с партизанского аэродрома был переправлен в Москву, где выступал перед рабочими, воинами, которые отправлялись на фронт; листовки с его призывами к борьбе с захватчиками распространялись на оккупированной территории Беларуси.

Награжден орденом Красного Знамени, орденом Отечественной войны I степени.

Его именем названы улицы в Минске и Петрикове. В Петрикове утановлен памятник.

Прототип деда Талаша в повести Я. Колоса «Дрыгва».

В Новоселках создан музей деда Талаша, в доме, где он жил.

Библиография:

  1. Аляхновіч У. Хата дзеда Талаша // Нар. газ. — 1996. — 17 — 19 лют.
  2. “Беларусь 1” покажет 28-29 января премьеру исторической драмы “Талаш”: [прототипом героя исторической драмы «Талаш» («Беларусьфильм», 2011 год) стал уроженец Петриковского района В.Талаш] // Гарант ТВ. – 2012. – 25 января. – С. 2.
  3. Бялько Д. Сядзіба Дзеда Талаша // Петрык. навіны. — 2001. — 30 чэрв.
  4. Гарбук, Г. У деда Талаша есть чему поучиться: [беседа с актёром Национального академического театра имени Янки Купалы Геннадием Михайловичем Гарбуком о съемках в роли В. Талаша / беседовал Виктор Корбут] // ТВ твоего дома. – 2012. – 27 января. – С. 4.
  5. Дубавец М. Памяць пра дзеда Талаша // Гомел. праўда. — 1989. — 22 крас.
  6. Ермаков М. Из окружения с дедом Талашом // Гомел. ведомости. — 2004. — 8 июня. — С. 4.
  7. Ефимов С. Новый документ о В. И. Талаше // Сов. Белоруссия. — 1969. — 4 нояб.
  8. Жигоцкий Н. Дед из «Дрыгвы». Тот самый // Рэсп. — 1995. — 21 кастр. — С. 7.
  9. Жигоцкий Н. Документы деда Талаша // Нёман. — 1977. — № 10. — С. 189 — 190.
  10. Жигоцкий Н. Знакомьтесь: Знаменитый дед Талаш // Сов. Белоруссия. — 1995. — 9 дек.
  11. Жыгоцкі М. Вялікая радня і сваякі незвычайныя — самога дзеда Талаша // Беларусь. — 1995. — № 1. — С. 34.
  12. Жыгоцкі М. Гомель сустракаў дзеда Талаша. // Звязда. — 1974. — 2 чэрв.
  13. Жыгоцкі М. Дакументы дзеда Талаша. // Камуніст Палесся. — 1977. — 10 жн.
  14. Жыгоцкі М. Двойчы партызан // Настаўн. газ. — 1990. — 4 ліп.
  15. Жыгоцкі М. Дзедава навука // Чырв. змена. — 1995. — 26 студз.
  16. Жыгоцкі М. Дзеду Талашу — 150 гадоў // Нар. газ. — 1994. — 21 снеж.
  17. Жыгоцкі М.Р. Легендарны дзед. — Мн., 1993. — 110 с.
  18. Жыгоцкі М. Наш дзед Талаш. — Мн., 1997. — 24 с.
  19. Жыгоцкі М. Славуты сын Айчыны // Голас Радзімы. — 1995. — 16 сак.
  20. З глыбіні стагоддзяў: Талаш Васіль Ісакавіч // Памяць: Гіст.- дакум. хроніка Петрык. р-на / Рэд. — укл. Р.Феранц. — Мн.: Ураджай, 1995. — С. 563 — 566, 584 — 585.
  21. Залескі А. Сустрэчы з героем кнігі Якуба Коласа // Падарожжа ў суровае мінулае. — Мн., 1960. — С. 71 — 74.
  22. Зубарь В. Новое о деде Талаше // Сел. газ. — 1987. — 18 марта.
  23. Імя, авеянае славай // Гомел. праўда. — 1956. — 22 жн.
  24. Казлова В. Наша перамога: Самародак зямлі беларускай // ЛіМ. — 2004. — 12 сак. — С. 4.
  25. Карпович О. Улыбка деда Талаша [ О памятниках В. Талашу] // Сов. Белоруссия. — 2004. — 18 дек. — С. 13.
  26. Катляроў І. Памяць сэрца // Агні камунізму. — 1977. — 26 сак.
  27. Кравцов И. Тропы деда Талаша // Сов. Белоруссия. — 1978. — 15 марта.
  28. Кузняцоў М. Помнік над Прыпяццю // Полымя. — 1984. — № 12. — С. 114 — 117.
  29. Курбека І. Жартуе дзед Талаш // Белая Русь. — 1995. — 3 — 9 марта.
  30. Курбека І. «Пацісну я руку герою» // Пралеска. — 2004. — № 11. — С. 49 — 51.
  31. Легендарны партызан — паляшук // Голас Радзімы. — 1996. — 15 лют.
  32. Мицкевич Д. Человек — легенда // Сов. Белоруссия. — 1995. — 4 янв.
  33. Оліна, Э. Дзед Талаш у новай экранізацыі: [па матывах аповесці Я. Коласа “Дрыгва” на кінастудыі “Беларусьфільм” рэжысёрам Сяргеем Шульгой знята 4-серыйная стужке “Талаш”, прататыпам галоўнага героя з’яўляецца ураджэнец Петрыкаўскага раёна В. Талаш] / Э. Оліна // Наша слова. – 2012. – 15 лютага. – С. 5.
  34. Паклон дзеду Талашу // Гомел. ведамасці. — 1995. — 20 студз.
  35. Памяти легендарного белорусского партизана // Сталин. молодежь. — 1953. — 15 июля.
  36. Пашкоў Г. У вёсцы дзеда Талаша // Цэнтральная. — 1995. — № 19. — С. 2.
  37. Плюскоў В. Сонца шчодрай душы // Чырв. змена. — 1978. — 17 снеж.
  38. Садовский Е. Всегда в памяти народной // Сов. Белоруссия. — 1969. — 14 авг.
  39. Саянкова, Л. Няпростая гісторыя “Талаша” : [адбылася прэм׳ера чатырохсерыйнага мастацкага фільма «Талаш», прататыпам героя якога з’яўляецца ураджэнец Петрыкаўскага раёна В. Талаш] / Людміла Саянкова // Літаратура і мастацтва. – 2012. – 16 сакавіка. – С. 18.
  40. Содаль У. Стогадовы партызан // Помнікі гісторыі і культуры Беларусі. — 1974. — № 2. — С. 19 — 21.
  41. Содаль У. У словах, фарбах і кадрах // ЛіМ. — 1974. — 5 ліп.
  42. Сурков А. Дед Талаш // Сов. Белоруссия. — 1974. — 3 июля.
  43. Сцяжко, Н. На экране – “Талаш”: [зняты чатырохсерыйны мастацкі фільм “Талаш” па матывах аповесці “Дрыгва” Я. Коласа, прататыпам галоўнага героя якога, з’яўляецца жыхар Петрыкаўшчыны В. Талаш] / Наталля Сцяжко // Роднае слова. – 2012. – № 2. – С. 87 – 89.
  44. Талаш Василий Исаакович // Белорусская ССР: Краткая энциклопедия. В 5-и т. Т. 5. Биографический справочник / Редкол.: И. П. Шамякин ( гл. ред.) и др. — Мн.: Бел. Сов. Энцикл., 1981. — С. 615.
  45. Талаш Василий Исаакович // Их именами названы…: Энцикл. справочник / БелСЭ; Редкол.: И. П. Шамякин ( гл. ред.) и др. — Мн.: БелСЭ, 1987. — С. 590.
  46. Талаш Васіль Ісакавіч // Беларуская Cавецкая энцыклапедыя: У 12 т. Т. 10. Сошна — Фут / Рэдкал.: П. У. Броўка ( гал. рэд.) і інш. — Мн.: Бел. Сав. Энцыкл., 1974. — С. 211.
  47. Талаш Васіль Ісакавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — С. 400.
  48. Талаш Васіль Ісакавіч // Беларусь у Вялікай Айчыннай вайне, 1941-1945: Энцыкл. / Беларус. Сав. Энцыкл.; Рэдкал.: І. П. Шамякін ( гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1990. — С. 586.
  49. Талаш Васіль Ісакавіч // Беларусь: Энцыкл. даведнік (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 699.
  50. Талаш Васiль Iсакавiч // Энцыклапедыя гiсторыi Беларусi: У 6 т. Т. 6. Кн. 1. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў i iнш. — Мн.: БелЭн, 2001. — С. 496.
  51. Чайкоўская, В. “Дрыгва” зацягвае!: [аб 4-серыйным тэлевізійным фільме “Талаш”, знятаму на “Беларусьфільме” паводле аповесці пісьменніка Якуба Коласа “Дрыгва”, прататыпам галоўнага героя якога стаў жыхар Петрыкаўшчыны В. Талаш] / Вольга Чайкоўская // Звязда. – 2012. – 11 лютага. – С. 6.
  52. Шабалтас М. Новае пра дзеда Талаша // Петрык. навіны. — 1996. — 17 крас.
  53. Шадура, П. Лапці – як рок: [аб фільме “Дрыгва”, знятым па аповесці Якуба Коласа прататыпам героя якога, з’яўляецца В. Талаш ] / Пятро Шадура // Петрыкаўскія навіны. – 2012. – 4 лютага. – С. 7.
  54. Шурпач А. І гумар ваяваў // Звязда. — 1972. — 12 лістап.
  55. Шыманскі М. Над Прыпяццю, у хаце Дзеда Талаша // Рэсп. — 2004. — 21 кастр. — С. 4.
  56. Якавенка У. На партызанскім аэрадроме // ЛіМ. — 1969. — 20 чэрв.

2018-2019 гг.

  1. Быченя, В. Друг деда Талаша / Владимир Быченя // Народная газета. – 2019. – 26 красавіка. – С. 34.
  2. Дрыга, В. А. Наш дзед Талаш // Беларускі час. – 2019. – 12 красавіка. – С. 21.
  3. Прикоснулись к легенде : Гомельские школьники узнали подробности жизни деда Талаша // Советский район. – 2019. – 26 июня. – С. 12.
  4. Рублеўская, Л. Дзед Талаш і дзед Васіль / Людміла Рублеўская // СБ. Беларусь сегодня. – 2019. – 19 сентября. – С. 13.
  5. Ускова, Т.  Салдацкая коўдра Талаша / Т. Ускова // Сельская газета. – 2018. – 1 марта. – С. 15.
  6. Чернявский, Д. Воевал с врагами почти до ста лет / Дмитрий Чернявский // Гомельские ведомости. – 2019. – 8 мая. – С. 8–9.
  7. Чернявский, Д. Дед Талаш из полесской «Трясины» : Когда началась Великая Отечественная, Василию Исааковичу было 97 лет / Дмитрий Чернявский // Союзное государство. – 2019. – № 5. – С. 54–57.