
Сурначев Николай (Николай Николаевич; осень 1917, д. Слобода Рогачевского р-на Гомел. обл. — 20.4.1945, окрестности г. Берлина, Германия), поэт.
Биография:
Родился в многодетной крестьянской семье. Учился в семилетке, затем в Гомельском сельскохозяйственном техникуме. В 1937 г. поступил в Гомельский педагогический институт. В 1939 г. перевелся
в Минский педагогический институт. Учебу совмещал с работой в редакциях газет «Звязда» (1939-1940) и «Чырвоная змена» (1940-1941).
В годы Великой Отечественной войны участвовал в обороне Кавказа, освобождении Беларуси, Украины, Румынии, Польши. Погиб в ночь на 20 апреля 1945 г. в Германии.
Награжден орденом Красной Звежды, медалями.
Писать стихи Н. Сурначев начал в техникуме, печататься — в 1933 г., когда работал в рогачевской районной газете. С 1938 г. выступал в республиканской печати. Его поэзия отличается емкостью образов, сюжетной законченностью, фольклорностью изобразительных средств. Хрестоматийным стало его стихотворение «У стоптаным жыце», которое родилось в июне 1941 г. при выходе из Минска. На фронте Сурначев не разлучался со своей записной книжкой, куда заносил новые стихотворения (часть их погибла). Впервые его стихи были собраны друзьями в 1946 г. в тонком томике «На сурмах баравых». В сборник «Акопны спеў» (1986), составленный П. Пронузой, вошли также и письма с фронта, воспоминания о поэте, статьи о его творчестве. Стихотворения Н. Сурначёва переведены на русский (сборник «Одна любовь») и другие языки.
Память о поэте сохраняется на его родине: его именем названа улица в Рогачеве, его имя выбито на мемориальной доске в Доме литераторов в Минске.
Посмертно Н. Сурначёв был награжден памятной медалью литературного конкурса им. Н.Островского, который проводился в 1967 г.
Союзом писателей СССР и издательством «Молодая гвардия».
Работы автора (библиография):
- На сурмах баравых»: Вершы. — Мн., 1946.
- Барвовая зара: Вершы. — Мн., 1959.
- Акопны спеў: Вершы. Лiсты. Успамiны. — Мн., 1986.
Об авторе (библиография):
- Андрэявец Р. Каштаны паэта // Гомел. праўда. — 1990. — 19 крас.
- Андрэявец Р. «Мне сёння сніліся суніцы» // Гомел. ведамасці. — 1993. — 7 мая. — С. 5.
- Аўрамчык М. Успаміны аб Міколе Сурначове // Маладосць. — 1985. — № 5. — С. 11.
- Беларускія пісьменнікі ( 1917-1990): Даведнік / Склад. А. К. Гардзіцкі; Нав. рэд. А. Л. Верабей. — Мн.: Маст. літ., 1994. — С. 520.
- Блатун С. Песні з поля бою // Чырв змена. — 1969. — 6 мая.
- Бярозкiн Р. Таварыш загiнуў на вайне // Беларусь. — 1960. — N3.
- Вярцінскі А. Сэрца салдата // ЛіМ. — 1962. — 8 мая.
- Губернатараў М. Памяцi Мiколы Сурначова // Магілёўс. праўда. — 1965. — 19 студз.
- Даніленка М. На сурмах баравых // ЛіМ. — 1977. — 9 снеж.
- Даніленка М. Штыкі змянілі на пяро // Гомел. праўда. — 2001. — 3 крас.
- Каліна А. Байцом заставацца ў страі // Полымя. — 1960. — № 2. — С. 178 — 180.
- Карнач Г. Прысягнуўшы на вернасць // Гомел. ун — т. — 1979. — 24 лют.
- Клімянкоў В. Радком і куляй // Камунар. — 1969. — 9 снеж.
- Литвинов Р. Разящая сила стиха // Знамя юности. — 1971. — 2 дек.
- Мельнікаў А. Франтавікі // «Душа прычаліцца крылом да неба…» — Гомель, 1999. — С. 7 — 14.
- Мищенчук М. О поэзии военного времени // Нёман. — 2004. — № 7. — С. 171 -179.
- Нікішын М. Ён быў паэтам і салдатам // Чырв змена. — 1985. — 6 лют.
- Поэты не умирают // Сел. газ. — 1971. — 1 сент.
- Пладуноў І. Расце яго каштан // ЛіМ. — 1987. — 6 ліст.
- Плахатнюк І. «Ляжыць ён, як віцязь…» // Маладосць. — 1994. — № 5. — С. 246 -252.
- Плахотнюк И. Каждый второй — неизвестен // Сов. Белоруссия. — 1994. — 30 дек.
- Прануза П. Ён жыве ў нашых сэрцах // Гомел. праўда. — 1997. — 30 снеж.
- Прануза П. Застаўся маладым // Чырв. змена. — 1987. — 12 жн.
- Прануза П. Ішла вайна. Ішлі лісты… // Культура. — 2000. — 26 жн. — 1 верас. — С. 8.
- Прануза П. Недаспяваная песня // Чырв. змена. — 1998. — 10 студз.
- Прануза П. Песня яго жыве // ЛіМ. — 1992. — 25 снеж. — С. 6.
- Прануза П. «…Сняцца твае кляны»// Гомел. праўда. — 1985. — 15 студз.
- Пронуза П. И стал атаку славословить // Знамя юности. — 2001. — 22 февр.
- Пронуза П. Таким он был // Путь к победе. — Мн., 1990. — С. 101 — 103.
- Радзіму ён збярог… // ЛіМ. — 1998. — 9 студз.
- Раманаў Л. Песні, народжаныя ў баях // Гомел. праўда. — 1971. — 27 ліст.
- Сурначёв Микола // Белорусская ССР: Краткая энциклопедия. В 5-и т. т. 5. Биографический справочник / Редкол.: И. П. Шамякин ( гл. ред.) и др. — Мн.: Бел. Сов. Энцикл., 1981. — С. 609.
- Сурначёв Микола // Их именами названы…: Энцикл. справочник / БелСЭ; Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) и др. — Мн.: БелСЭ, 1987. — С. 584.
- Сурначоў Мікола // Беларуская Савецкая энцыклапедыя. У 12 т. Т. 10. Сошна — Фут / Рэдкал. П. У. Броўка.- Мн.: Бел. Сав. Энцыкл., 1973. — С. 126 — 127.
- Сурначоў Мікола // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — С. 282.
- Сурначоў Мiкола // Беларускiя пiсьменнiкi: Бiябiблiягр. слоўн. У 6 т.Т. 5. / Iн-т лiт. iмя Я.Купалы АН Рэспублiкi Беларусь, Беларус. Энцыкл.; Пад рэд. А. В. Мальдзiса; Рэдкал.: I. Э. Багдановiч i iнш. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 446.
- Сурначоў Мікола // Беларусь: Энцыкл. даведнік / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал.рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 693.
- Сурначоў Мікола // Гардзіцкі А. К. Пісьменнікі Савецкай Беларусі: Кароткі даведнік / Склад. А. К. Гардзіцкі. — Мн.: Маст. літ., 1981. — С. 330.
- Сурначоў Мікола // Генаш В. С., Смыкоўская В. І. Літаратурная Гомельшчына. — Гомель, 1991. — С. 69 — 70.
- Сурначоў Мікола // Кулажанка Л. і інш. Літаратурныя мясціны Беларусі: Краязн. даведнік: У 3 кн. Кн. 1.: Брэсц., Віцеб. і Гомел. вобл. / Л. Кулажанка, А. Мальдзіс, С. Сачанка; Маст. А. С. Забаўская. — Мн.: БелЭн, 2000. — С. 274.
- Сурначоў Мікола // ЛіМ. — 1945. — 10 чэрв.
- Сурначоў Мікола // Памяць: Гіст. — дакум. хроніка Рагач. р-на / Беларус. Энцыкл.: Б. І. Сачанка (гал.рэд.) і інш.; Маст. А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. — С. 497 — 500.
- Сурначоў Мікола // Энцыклапедыя літатаратуры і мастацтва Беларусі: У 5 т. Т. 5. Скамарохі — Яшчур / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал.рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1987. — С. 196.
- Мищенчук, М. О поэзии военного времени / М. Мищенчук // Нёман. – 2004. – № 7. – С. 171-179. Н. Сурначёв
- Камейша, К. Мікола Сурначоў / Казімір Камейша// Полымя. – 2005. — №5. – С.138-139. Аб творчасці М. Сурначова
- Далідовіч, Г. Адзін з тых / Генрых Далідовіч // Краязнаўчая газета. — 2007. – Снежань (№ 48). — С. 7.
- Кавалёў, М. Ён працавў у нашай газеце / М. Кавалёў // Свабоднае слова. – 2007. – 6 лістапада. – С. 3.
- Трафілаў, С. Паэтычны батальён, або Ружы на гімнасцёрцы: [п’еса пра Міколу Сурначова і Аляксея Коршака] / Сяргей Трафілаў // Культура. – 2009. – 30 мая – 5 чэрв. – С. 9–10.
- Штэйнер, І. Светлы сум Міколы Сурначова / Іван Штэйнер // Роднае слова. – 2010. – № 9. – С. 28 – 29.
- Камягін, Ю. Узнагароджаны пасмяротна / Юрый Камягін // Літаратура і мастацтва. – 2012. – 4 мая. – С. 7.
- Зубко, А. Мікола Сурначоў. “У стоптаным жыце” : [урок беларускай мовы] / Аліна Зубко // Роднае слова. – 2013. — № 2. – С. 60-64.
- Катляроў, І. Віцязь беларускай паэзіі / І. Катляроў // Государственный контроль. — 2015.— № 2. — С. 95 — 96.
- Чэмер, М. Каб мой край не ведаў злой пакутнай ночы… : [выйшла кніга “Недаспяваныя песні” (сярод іншых паэтаў, загінуўшых на вайне, Мікола Сурначоў)] / Мікола Чэмер // Настаўніцкая газета. — 2015.— 13 чэрвеня. — С. 15.
- Марціновіч, А. З Рагачоўскага рога – усяго многа: [аб знакамітых пісьменніках Рагачоўшчыны: Лізавета Паўлоўская, Уладзімір Кігн-Дзедлаў, Міхась Лынькоў, Рыгор Лынькоў,Уладзімір Караткевіч, Андрэй Макаёнак, Мікола Сурначоў і інш.] /Алесь Марціновіч // Полымя. – 2016. – № 8. – С. 171 –190.
- Жыбуль, В. Мікола Сурначоў: пачатак шляху / Віктар Жібуль // Роднае слова. – 2017. – № 11. – С. 14 – 16.
- Балуева, Л. “Ляжыць ён, як віцязь, у стоптаным жыце…” / Любоў Балуева // Настаўніцкая газета. — 2018. — 6 студзеня. — С. 11.
-
Жибуль, В. «Последние дни все Вы мне снитесь…» / Виктор Жибуль // Нёман. – 2018. – № 5. – С. 160–168.