Романов Евдоким Романович

28 Авг
Posted on Author admin

Романов Евдоким Романович (30.8.1855, г. Гомель — 20.1.1922, г. Ставрополь), фольклорист, этнограф, литератор, археолог, краевед. Действительный член Русского географического общества (1886), Московского общества любителей природоведения, антропологии и этнографии (1888), Московского археологического общества (1890), Витебского статистического комитета (1891). Писал на русском и белорусском языках.

Псевдонимы:

  • Е. Белицкий
  • Белорус
  • Радимич
  • Е. Радимич

Биография:

Родился в семье бедного мещанина. Начальное образование получил в Ново-Белице, потом закончил Гомельскую прогимназию (1870), курсы учителей русского языка и истории (1872). С 1872 г. работал учителем, инспектором народных училищ Витебской, Гродненской, Могилевской губерний (1886-1906). Был членом Временной комиссии по обустройству Виленской публичной библиотеки и музея (1906-1916), одновременно с (1910 г.) заведовал секцией этнографии и археологии Северо-Западного отдела Русского географического общества.

В 1897-1903 гг. редактор неофициального отдела газеты «Могилевские губернские ведомости, в 1900-1903 гг. под его редакцией изданы 3 выпуска «Магiлёўскай даўнiны». В 1916 году в связи с первой мировой войной эвакуировался в Россию.

Печатался с 1880 г. Фольклорно-этнографические заметки, зарисовки публиковались на страницах петербургских периодических изданий. Свой педагогический опыт обобщил в «Учебнике русской грамматики».

Изучал материальную и духовную культуру белорусов: народные обряды, жилье, одежду, семейный быт, народный календарь, верования, детские игры и забавы.

Выступал с рецензиями на труды белорусских этнографов и фольклористов З. Радченко, Н. Никифоровского, Е. Карского и др. Занимался изучением творчества В. Дунина-Марцинкевича, белорусской анонимной литературы. Создал интересную обработку древнего мифа «Кара во сто лет».

Занимался археологическими раскопками и поисками истоков язычества. Главным трудом Е. Романова является 9-томное издание фольклора «Белорусский сборник», в котором даны почти все жанры устного поэтического творчества белорусов.

Значительная часть рукописных материалов Е. Романова (фольклорные сборники, документы, переписка) хранятся в академической библиотеке в Вильнюсе, некоторые материалы погибли во время Великой Отечественной войны.

Работы автора (библиография):

  1. Библиографический указатель трудов Е. Р. Романова. 1876-1901. — Могилёв, тип. Губ. правл., 1901.
  2. Белорусский сборник. Вып. 1-9. — Киев. — Тип. С. В. Кульженко, 1885.
  3. Опыт белорусского народного снотолкователя: ( Посвящается памяти М. П. Колосова).- М., 1889.
  4. Краткая этимология церковно-славянского языка. С прил. краткого словаря. Для гор. уездных и духовных училищ, для учителей нар. училищ и церковно-приходских школ. — Гродно, 1895.
  5. Белорусские тексты вертепного действия. — Могилев, 1989.
  6. Виленский календарь на 1911 г. — Вильно, 1910.
  7. Белорусский сборник. Вильна, 1912. — Вып. 8.

Об авторе (библиография):

  1. Аляксейчанка Г. «Адкрыць свету душу беларуса…» // Палессе. — 1997. — № 2. — С. 149 — 151.
  2. Аўтар больш за 200 прац // ЛіМ. — 1995. — 15 верас.
  3. Германовіч І. К. Беларускія мовазнаўцы: Нарысы жыцця і навуковай дзейнасці. — Мн., 1985. — С. 36 — 68.
  4. Германович И. К. Е. Романов — автор учебных пособий по языку // Вестн. БГУ. — Сер.4. — 1982. — N 1.
  5. Грабянчук І. «Абуджаць народ да новага жыцця» // Гомел. ведамасці. — 1992. — 12 верас. — С. 4.
  6. Зайка А. Вучоны — падарожнік // Газета для вас. — 1997. — 3 снеж.
  7. Знакамітыя землякі: Раманаў Еўдакім Раманавіч // Памяць: Гіст. — дакум. хроніка Гомел. р-на. У 2 кн. Кн.1-я. — Мн.: БЕЛТА, 1998. — С. 94 — 96.
  8. Камінскі Н. Вядомы беларускі этнограф // ЛіМ. — 1955. — 27 жн.
  9. Каханоўскі Г. Львоўскае рэха // Полымя. — 1971. — № 1. — С. 219 — 222.
  10. Нікалаева Т. Раманаўскае свята // Гомел. ун — т. — 1995. — 17 кастр.
  11. Пашук У. Беларускія далягляды Еўдакіма Раманава // Гомел. праўда. — 1995. — 17 крас.
  12. Романов Евдоким Романович // Антология педагогической мысли Белорусской ССР / Сост. Э. К. Дорошевич, М. С. Мятельский, П. С. Солнцев. — М.: Педагогика, 1986. — С. 216 — 218.
  13. Раманаў Еўдакім Раманавіч // Археалогія і нумізматыка Беларусі: Энцыкл. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал. В. В. Гетаў і інш. — Мн.: БелЭн, 1993. — С. 533 — 534.
  14. Раманаў Еўдакім Раманавіч // Бандарчык В. К. Гісторыя беларускай этнаграфіі XIX ст. — Мн., 1964. — С.174 — 184.
  15. Раманаў Еўдакім Раманавіч // Беларуская мова: Энцыкл. / Беларус. Энцыкл.; Пад рэд. А. Я. Міхневіча; Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — С. 452 — 453.
  16. Раманаў Еўдакім Раманавіч // Беларуская Савецкая энцыклапедыя. У 12 т. Т. 9. Рабкор — Сочы / Рэдкал. П. У. Броўка. — Мн.: Бел. Сав. энцыкл., 1973. — С. 88.
  17. Раманаў Еўдакiм Раманавiч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў i iнш. — Мн.: БелЭн, 2001. — С. 291.
  18. Раманаў Еўдакiм // Беларускiя пiсьменнiкi: Бiябiблiягр. слоўн. У 6 т. Т. 5. / Iн-т лiт. iмя Я. Купалы АН Беларусi; Беларус. Энцыкл.; Нацыянальны навукова-асветны цэнтр iмя Ф. Скарыны. Пад рэд. А. В. Мальдзiса; Рэдкал.: I. Э. Багдановiч i iнш. — Мн.: БелЭн,1995. — С.142 — 143.
  19. Раманаў Еўдакім Раманавіч // Беларусь: Энцыкл. даведнік / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Б.І.Сачанка (гал.рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 622.
  20. Раманаў Еўдакім Раманавіч // Мысліцелі і асветнікі Беларусі: Энцыкл. даведнік / Беларус. Энцыкл.; Гал. рэд. Бел. Энцыкл. Б. І. Сачанка (гал.рэд.) і інш.; Маст. Э. Э Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 533.
  21. Раманаў Еўдакім Раманавіч // Тэатральная Беларусь: Энцыклапедыя: У 2 т. Т. 2: Лабанок- Яшчур / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2003. — С. 294.
  22. Раманаў Еўдакім Раманавіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : У 6 т. Т.6. Кн.1: Пузыны — Усая / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал.рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — С. 90.
  23. Раманаў Еўдакім Раманавіч // Энцыклапедыя літартуры і мастацтва Беларусі: У 5-і т. Т. 4. Накцюрн — Скальскі / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал.рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986. — С. 487.
  24. Раманаў Еўдакім Раманавіч // Этнаграфія Беларусі: Энцыкл. (Бел. Сав. Энцыкл.) / Рэдкал.: І. П .Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: Бел.СЭ, 1989. — С. 426.
  25. Романов Евдоким Романович // Белорусская ССР: Краткая энциклопедия. В 5-ти т. Т. 5. Биографический справочник / Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) и др. — Мн.: Бел.Сов.Энцикл., 1981. — С. 535.
  26. У гонар земляка : [Е. Р. Раманава ў ГДУ адбылося мерапрыемства] // Наша слова. – 2012. – 19 верасня. – С. 8.
  27. Цішчанка І. К. Е. Р. Раманаў // Бел. фалькларыстыка. — 1989. — С. 82 — 94.
  28. Яцкевіч З. Неабавязковыя заняткі // Бел. мінуўшчына. — 1995. — № 2. — С. 36 -37.
  29. Півавар, М. Раманаўскія чытанні ў Магілёве : [навуковыя чытанні, прысвечаныя Еўдакіму Раманавічу Раманаву] / Мікола Півавар // Краязнаўчая газета. – 2004. – Лістапад (№ 43) – С. 2.
  30. Лапацін, Г. Фальклорная спадчына Веткаўшчыны ў старых запісах / Г. Лапацін // Голас Веткаўшчыны. – 2005. – 17 верасня. – С.8.
  31. Ларионов, В. «Я близко стою к народу» / Владимир Ларионов // Гомельские ведомости. – 2005. – 9 сентября. – С. 9.
  32. Ліцьвінка, В. 11 верасня споўнілася 150 год Еўдакіму Раманаву (1855-1922) // Наша слова. – 2005. – 14 верасня.
  33. Прыгодзіч, М. “Балюча стала беларускаму майму сэрцу…” / М. Прыгодзіч // Роднае слова. – 2005. – №9. – С.21-22.
  34. Раманаў, Р. Аддадзім належнае Еўдакіму Раманаву // Голас Радзімы. – 2005. – 13 кастрычніка. – С.11.
  35. Вершинин, С. Памяти Евдоким Романова : [в Гомеле открыта мемориальная доска Е. Романову] / С. Вершинин // Гомельские ведомости. – 2006. – 9 сентября. – С. 4.
  36. Потомкам в пример : [в Гомеле открыта мемориальная доска Е. Романову] // Гомельские ведомости. – 2006. – 6 сентября. – С. 6.
  37. Еўдакім Раманаў: «…Адкрыць свету душу беларуса» : [этнограф, фалькларыст, краязнавец, археолаг, педагог (нар. 30 жніўня 1855 г. у мястэчку Нова-Беліца, цяпер у межах Гомеля)] // Мяснікоў, А. Сто асоб беларускай гісторыі : гістарычныя партрэты / Анатоль Мяснікоў. – Мінск, 2008. – С. 122-125. ; 1014320/ОКР.
  38. У гонар земляка : [Е. Р. Раманава ў ГДУ імя Ф. Скарыны адбылося мерапрыемства] // Наша слова. – 2012. – 19 верасня. – С. 8.
  39. Раманаў, Е. Пра эпоху 1812 года / Еўдакім Раманаў // Праваслаўе : Вып. 17 / гал. рэд. протаіерэй Георгій Латушка. – Мінск : Свята-Петра-Паўлаўскі сабор, 2011 – С. 141 – 151. 1\30522ооф
  40. Аляксейчанка, Г. Па старонках гісторыі : [выкладчыкі гістарычнага і філалагічнага факультэтаў разам са студэнтамі першага курса ГДУ імя Ф. Скарыны арганізавалі круглы стол, прысвечаны Еўдакіму Раманаву] / Г. Аляксейчанка // Гомельскі ўніверсітэт. — 2015. — 24 октября. — С. 7.
  41. З плеяды класікаў — Еўдакім Раманаў // Роднае слова. — 2015. — № 9. — С. 79.
  42. Паўлавец, Д. “Я перш за ўсё беларус” : [да 160-годдзя Еўдакіма Раманава] / Дзмітрый Паўлавец // Гомельская праўда. — 2015.— 10 верасня. — С. 18.
  43. Паўлавец, Д. Працаваў, каб адкрыць свету душу беларуса : [да 160-годдзя з дня нараджэння Еўдакіма Раманава] / Дзмітрый Паўлавец // Роднае слова. — 2015. — № 9. — С. 30—34.
  44. Паўлавец, З. Жыццё ў імя любові да Беларусі : [да 160-годдзя] / Зміцер Паўлавец // Наша слова. — 2015.— 9 верасня. — С. 2—3.
  45. Радовская, А. А. Жизнь и деятельность Е. Р. Романова / А. А. Радовская, О. А. Макушников // Инновационный потенциал молодёжи в современном мире : материалы XXXV международной научно-практической конференции студентов и учащихся, Гомель, 5-7мая 2015 г. – Гомель : БТЭУПК, 2015 . – С. 141 – 142. 1\54944-окр

  46. Борисенок, Ю. Романов, не царский сын : Как выдающийся этнограф Беларуси стал паромщиком двух культур / Юрий Борисенок // СБ. Беларусь сегодня. – 2019. – 21 марта. – С. 5. –  (Союз / Беларусь – Россия, № 11).